Niezależnie od tego, czy rozwód przebiega we względnie spokojnych warunkach, czy jest pełen napięć, nieodwracalnie zmienia świat dziecka, powodując poczucie zagubienia, bezradność, lęk, wstyd, często poczucie winy. Bez względu na wiek, rozwód rodziców staje się przełomowym wydarzeniem w życiu młodego człowieka, po którym codzienność już nigdy nie będzie taka sama. Od tej chwili swój czas będzie musiał dzielić między dwa domy a nieobecność jednego z rodziców stanie się normą.

Reakcja na rozwód małego dziecka i nastolatka

Każde dziecko, każda sytuacja i rodzina jest inna. Można jednak przyjąć założenie, że rozwód zwiększa zależność małego dziecka i przyspiesza samodzielność nastolatka. Dla małego dziecka, rodzice są gwarantem przetrwania, jest od nich całkowicie zależne, dlatego rozpad rodziny powoduje zachwianie poczucia bezpieczeństwa i niepewność, co może spowodować zmianę w zachowaniu dziecka, czy wręcz zaburzenia zachowania. Młodsze dzieci niejednokrotnie mają trudności w zaakceptowaniu trwałości nowego porządku świata, może się zdarzyć, że będą próbowały swatać swoich rodziców, fantazjować o ponownym scaleniu rodziny. W takiej sytuacji próba spędzania czasu na siłę, wspólne celebrowanie świąt czy wakacji mogą jedynie opóźnić moment akceptacji rozwodu rodziców. W reakcji na nową sytuację u młodszych dzieci mogą pojawić się lęki związane z separacją, regres treningu czystości i samodzielności, moczenie nocne, napady złości lub płaczliwość. Wszystko to ma na celu zwrócenie uwagi rodziców, którzy powinni wykazać się cierpliwością i otoczyć dziecko szczególną uwagą i troską.

Świat nastolatka jest znacznie „szerszy” niż małego dziecka, kontakty społeczne rozciągają się poza rodzinę, dlatego jest on bardziej niezależny. Reakcja na rozwód jest często znacznie bardziej agresywna, pojawia się bunt, problemy wychowawcze, problemy w szkole, negowanie lub odrzucenie zasad panujących w domu, gdyż rodzice nie dotrzymali własnych zobowiązań wobec rodziny. Nastolatek może czuć potrzebę przejęcia kontroli nad własnym życiem, zdystansowania się do rodziców, postępowania według własnych zasad, czy nawet odwetu na rodzicach, do których czuje złość.

W jaki sposób wspierać dziecko w tym czasie?

Podejście rodziców do traktowania dziecka podczas rozwodu będzie miało ogromne konsekwencje dla dalszego funkcjonowania społecznego i psychologicznego dziecka. Aby ograniczyć negatywne konsekwencje dobrze jest rozmawiać o zaistniałej sytuacji w przystępny dla dziecka sposób, dać mu przestrzeń do wyrażania emocji i zadawania pytań. Dziecko może mieć wiele pytań o to, co będzie dalej, kto się nim zaopiekuje, czy będzie widywać drugiego rodzica, jeżeli ten się wyprowadzi, jak będzie spędzać święta, urodziny, czas wolny, czy utrata miłości rodziców do siebie na wzajem będzie mieć wpływ na miłość do dziecka. Priorytetem powinno się stać odbudowanie poczucia bezpieczeństwa, stabilizacji i przewidywalności zdarzeń. Wprowadzenie do życia dziecka zdrowej rutyny i rytuałów, rozmowa o tym, jak będzie wyglądała codzienność, pozwolą mu odnaleźć się w nowych realiach i sprawią że dziecko poczuje się zauważone, ważne. Jeżeli zaobserwujemy, że zaburzenia zachowania nasilają się, warto udać się po pomoc do specjalisty. Psycholog dziecięcy pomoże wytłumaczyć konsekwencje rozwodu dla dziecka, pomoże poczuć się bardziej komfortowo i bezpiecznie w nowej rzeczywistości. Rodzicom da narzędzia do radzenia sobie z problemami wychowawczymi w tym trudnym i stresującym również dla nich okresie.